Een deel uit het – in het Nederlands vertaald – interview van de internationale correspondent Victor Gaetan met pr. Gabriël Quicke naar aanleiding van zijn nieuwe boek A Spiritual Discovery of Christians in the Middle East (Gompel & Svacina, 2020). Voor als je drie minuten tijd hebt en je wil bewust worden dat er naast het katholieke christendom er nog even oude andere vormen van christendom bestaan in het Midden-Oosten. Als je Engels verstaat is het echt de moeite ook het interview in het Engels te lezen… er staan nog meer sterke persoonlijke getuigenissen van Gabriël Quicke in.
Mgr. Quicke, 59 jaar, heeft de oosterse christelijke geloofstradities leren kennen als missionaris in Libanon waar hij aalmoezenier was aan de H. Jozef Universiteit in Beiroet, assistent in een Palestijns vluchtelingenkamp en leraar aan een katholiek seminarie van de Melkieten. Hij werd in 1987 in Brugge priester gewijd en hij is tevens de auteur van Come love with me: Augustine as spiritual guide (Paulistische Pers, 2015).
De grootste christelijke bevolking van de Arabische wereld bevindt zich in Egypte, met zo’n 10 miljoen leden van de koptische Kerk en ongeveer 200.000 katholieken in een land met meer dan 103 miljoen inwoners. De president Sisi legaliseerde 1.432 kerken die zonder vergunning werden gebouwd en erkende nieuwe kerken in 37 steden.
Het Egyptische parlement keurde de toewijzing van 25% van de zetels aan vrouwen in de 568 parlementsleden goed; velen zijn koptisch. Het is een bewijs dat de koptische paus Tawadros II van Alexandrië een politieke en een spirituele kracht is en dat president Al-Sisi zijn belofte om de christenen beter te beschermen en meer te laten participeren heeft waargemaakt.
Ik heb veel inzichten opgedaan uit uw nieuwe boek – Een spirituele ontdekking van christenen in het Midden-Oosten. Het is een prachtige gids voor het christendom in het Midden-Oosten, zowel de katholieke geloofstradities zoals de maronitische en chaldese kerken, als de oosters-orthodoxe kerken zoals de Armeense apostolische Kerk en de koptische Kerk, allemaal met bisdommen in de hele regio, in feite over de hele wereld.
Meer mensen zouden zich bewust moeten zijn van de verbazingwekkende spiritualiteit van het Midden-Oosten en van hun levendig geloof. Natuurlijk heeft elke Kerk een uniek verhaal, maar er zijn gemeenschappelijke thema’s. In de oosters-orthodoxe traditie komt het belang van de Heilige Geest en de rol van de kloosters sterk op de voorgrond.
Ik begrijp uit uw boek dat paus Franciscus en de in 2012 gekozen koptische paus Tawadros een hechte band hebben. Vertel me daar eens over.
Wat een prachtige herinnering heb ik aan hun eerste ontmoeting! Slechts enkele weken na de verkiezing van Paus Franciscus werden we geïnformeerd over de plannen van Paus Tawadros om Paus Franciscus te ontmoeten in het Vaticaan ter herdenking van de 40e verjaardag van de gezamenlijke verklaring van Paus Paulus VI en Shenouda III op 10 mei 1973. Deze datum werd de dag van de vriendschap tussen de koptisch-orthodoxe kerk en de katholieke kerk.
Ik maakte deel uit van een kleine delegatie die paus Tawadros ontmoette op het vliegveld met de auto’s van het Vaticaan om hem naar Domus Sanctae Marthae te brengen, waar hij tijdens zijn bezoek zou verblijven. Het huis waar Franciscus woont is goed beschermd. Normaal gesproken staan er twee Zwitserse bewakers buiten en twee gendarmes net binnen de ingang. Maar toen we die dag het gebouw naderden, zag ik geen Zwitserse bewakers, alleen de paus in het wit. Het was de opvolger van Petrus die wachtte op de opvolger van Marcus, zijn broer, laten we zeggen. Franciscus is echt sterk in zijn aandacht en in symbolische gebaren.
En wanneer de Koptische paus verwijst naar zijn bezoek aan Rome, noemt hij altijd dat welkom.
U presenteert een fascinerend verslag van de heropleving van de kloostertraditie in Egypte. Wat verklaart deze heropleving?
De monastieke vernieuwing kwam tot stand met de verkiezing van Kyrillos VI tot koptische paus in 1959. Hij had vele jaren in verschillende kloosters doorgebracht en bleef een monnikachtige patriarch.
Een andere leidende figuur was een man genaamd Matta al-Meskin (1919-2006). Na zijn studie als apotheker werd hij monnik en trok hij zich terug met volgelingen om als kluizenaar te leven. In 1969 werden hij en zijn studenten gevraagd om het klooster van St. Macarius, dat in puin was gevallen, over te nemen. Onder zijn leiding werd het klooster gerenoveerd, uitgebreid en trok het talrijke jonge monniken aan.
Vandaag de dag zijn er meer dan 30 kloosters in Egypte en de diaspora met in totaal ongeveer 5.000 monniken, evenals zes kloosters waar zo’n 300 nonnen wonen. De kloosters zijn niet alleen centra van spiritualiteit, ze ontwikkelen ook landbouwactiviteiten, produceren ambachten en iconen – economische en culturele activiteiten.
Theologisch gezien was deze vernieuwing de basis voor de heropleving van de studies van de Kerkvaders en voor een hedendaagse koptisch-orthodoxe literatuur.
Mis je het leven in Rome? Welke plaatsen in Rome voelen nu als een droom – vol betekenis, bijna onwerkelijk?
Ja, natuurlijk mis ik Rome. Het netwerk is universeel en de ervaringen zijn onvergetelijk, maar ik was thuis nodig en als priester ga ik waar ik nodig ben.
Drie plaatsen in Rome zijn voor mij bijzonder. Ten eerste, de Basiliek San Clemente waar je de overblijfselen vindt van de heilige Ignatius van Antiochië, een martelaar waar ik over schrijf in A Spiritual Discovery. Op drie niveaus vind je de geschiedenis van de kerk – van een heidense huiskerk uit de eerste eeuw tot een christelijke kerk uit de vijfde eeuw en een meesterwerk van mozaïek uit de twaalfde eeuw – het is een zeer symbolische basiliek.
Dan, Ostia Antica. Elk jaar ging ik erheen voor een spirituele wandeling om de aanwezigheid van de heilige Augustinus te herdenken. Hij verhuisde van Noord-Afrika naar Rome naar Milaan, waar hij naar de heilige Ambrosius luisterde en door zijn woorden werd geraakt, werd gedoopt. Op de terugweg naar Afrika stopten Augustinus en zijn moeder, Monica, in Ostia Antica, toen een haven buiten Rome. Monnica stierf en werd daar begraven.
Ook de catacomben van [Paus] Calixtus. Zij zijn een plaats van getuigenis van de Opgestane Heer. Christenen kwamen samen om hun geloof uit te drukken. Ze werden beschuldigd van het niet trouw zijn aan de keizer omdat ze de Eucharistieviering hielden. Voor mij is een bezoek aan de catacomben een vorm van catechese.
Heb je meer interesse in de grote verscheidenheid van christelijke kerken in het Midden-Oosten, en ken je wat Engels, dan zal Gabriël Quicke als ervaringsdeskundige je verder wegwijs maken met een levend getuigenis in zijn nieuwe boek. Als je heel het interview in het Engels wil lezen, klik volgende link aan:
